Choć najczęściej mówi się o obturacyjnym bezdechu sennym, istnieje mniej znana, ale równie poważna odmiana tego schorzenia – centralny bezdech senny (CBS). To rzadkie, ale groźne zaburzenie oddychania pojawia się podczas snu, gdy mózg czasowo przestaje wysyłać sygnały odpowiedzialne za pracę mięśni oddechowych. Czym dokładnie jest bezdech senny centralny, jakie są jego przyczyny i jak wygląda skuteczne leczenie?
Czym różni się centralny bezdech senny od obturacyjnego?
Główna różnica polega na mechanizmie powstawania bezdechów. W przypadku formy obturacyjnej mamy do czynienia z fizyczną przeszkodą w drogach oddechowych, która blokuje przepływ powietrza. Natomiast centralny bezdech senny nie wynika z przeszkód mechanicznych, lecz z zaburzeń pracy ośrodka oddechowego w mózgu.
U osoby z CBS oddech zatrzymuje się na kilka lub kilkanaście sekund, bez towarzyszącego wysiłku oddechowego – klatka piersiowa i brzuch pozostają nieruchome. To tak, jakby organizm na chwilę „zapomniał” oddychać. Taki objaw może się pojawiać czasowo u osób zdrowych, szczególnie podczas przebywania na dużych wysokościach. Jako schorzenie centralny bezdech senny występuje niezwykle rzadko – wśród wszystkich pacjentów z bezdechem na tę odmianę cierpi jedynie 5%.
Centralny bezdech senny – przyczyny
Skąd bierze się centralny bezdech senny? Przyczyny tego schorzenia są najczęściej wtórne – oznacza to, że rozwija się w przebiegu innych schorzeń. Najczęstsze z nich to:
- przewlekła niewydolność serca,
- udar mózgu,
- choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Parkinsona,
- zapalenie mózgu lub urazy szyjnego odcinka kręgosłupa,
- otyłość patologiczna,
- stosowanie opioidów (kodeina, morfina, oksykodon),
- wcześniejsze operacje lub radioterapia w obrębie kręgosłupa.
Samodzielna postać bezdechu centralnego, czyli niezwiązana z innymi chorobami, występuje niezwykle rzadko.
Objawy centralnego bezdechu sennego
Objawy bezdechu sennego centralnego bywają podobne do tych występujących przy formie obturacyjnej, choć zwykle nie towarzyszy im chrapanie.
Typowe symptomy to:
- nadmierna senność w ciągu dnia,
- poranne bóle głowy,
- trudności z koncentracją,
- zmienność nastroju,
- przysypianie nawet podczas siedzenia,
- nagłe przebudzenia w nocy z uczuciem duszności.
Często to partner zauważa u chorego okresy całkowitego braku oddechu w trakcie snu, co jest jednym z najważniejszych sygnałów ostrzegawczych.
Diagnostyka – jak wykryć bezdech senny centralny?
Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest polisomnografia, czyli kompleksowe badanie snu. Umożliwia ono dokładną ocenę oddechu, pracy serca, poziomu tlenu we krwi, aktywności mózgu i ruchów mięśni. Badanie to wykonuje się w specjalistycznych ośrodkach lub szpitalach.
W przypadku podejrzenia centralnego bezdechu sennego, polisomnografia jest niezbędna, ponieważ prostsze badania (jak domowa poligrafia) nie dają pełnego obrazu zaburzeń o charakterze centralnym. Jeśli podejrzewasz, że możesz cierpieć na centralny bezdech senny, koniecznie zgłoś się do lekarza. W diagnostyce tego schorzenia pomagają lekarze o takich specjalizacjach jak pulmonologia, laryngologia czy neurologia.
Centralny bezdech senny – leczenie
W przypadku centralnego bezdechu sennego jedyną metodą leczenia jest wyeliminowanie jego przyczyn. Wśród najczęściej stosowanych metod terapeutycznych znajdują się:
- redukcja masy ciała u osób z otyłością,
- leczenie niewydolności serca,
- odstawienie leków wpływających negatywnie na ośrodek oddechowy.
Przeczytaj też: Bezdech senny a otyłość
Pomocne jest także stosowanie specjalnego aparatu na bezdech senny. W przypadku stwierdzonego centralnego bezdechu sennego najczęściej zaleca się stosowanie aparatu BiPAP z funkcją ustawiania częstotliwości oddechowej. Takie urządzenia mogą niejako „przypominać” pacjentowi o konieczności oddychania, reagując, gdy przerwa między oddechami trwa zbyt długo. Działają poprzez podawanie przez maskę powietrza pod określonym ciśnieniem, dzięki czemu stymulują prawidłowy oddech.
Czy można zapobiec bezdechowi centralnemu?
Centralny bezdech senny nie jest schorzeniem, któremu da się całkowicie zapobiec, ale dzięki profilaktyce można zdecydowanie zredukować ryzyko jego wystąpienia. Aby zmniejszyć szanse rozwoju CBS, warto:
- utrzymywać prawidłową masę ciała,
- prowadzić zdrowy tryb życia (dieta, ruch),
- regularnie kontrolować ciśnienie krwi i poziom cukru,
- unikać używek – zwłaszcza alkoholu i tytoniu,
- dbać o serce i układ nerwowy,
- regularnie wykonywać badania profilaktyczne.
Dzięki temu możesz uniknąć konieczności przewlekłego leczenia bezdechu sennego oraz wielu innych nieprzyjemnych schorzeń. Pamiętaj, by dbać o zdrowie i nie lekceważyć niepokojących objawów. Jeśli potrzebujesz porady z zakresu bezdechu sennego i jego leczenia, zapraszamy do kontaktu!
